พันธุ์ไม้ที่ใช้ในการจัดสวน

พันธุ์ไม้ที่ใช้ในการจัดสวน

สวนกับต้นไม้เป็นของคู่กัน ความสวยของสวนขึ้นกับต้นไม้ พรรณไม้ รวมทั้งองค์ประกอบต่างๆ และ การจัดวางอย่างมีศิลปะ สวนขนาดเล็ก จัดได้จัดแบ่งกลุ่ม พรรณไม้ ไว้ดังนี้
1.ไม้ยืนต้น
2.ไม้ประธาน
3.ไม้พุ่ม
4.ไม้คลุมดิน
5.ไม้น้ำ

1.ไม้ยืนต้น
เป็นต้นไม้ใหญ่ สูงกว่า 3 เมตร สำหรับปลูกเพื่อให้ร่มเงากับพื้นที่ บ้าน หรือสนาม และเป็นฉาก ของต้นไม้อื่น สวนขนาดเล็ก ปลูกไม้ใหญ่ได้น้อยต้น จะปลูกได้กี่ต้นขึ้นกับขนาดพื้นที่ ในการใช้จัดสวน มีหลักในการปลูกดังต่อไปนี้
ไม้มุมบ้านเพื่อลดความกระด้างของเหลี่ยมเสา อาจปลูกต้นเดียว หรือปลูกสามต้นทำมุมกัน ขึ้นกับสภาพพื้นที่ ขนาดต้นไม้ การเจริญเติบโตของพืชนั้น ไม่นิยมปลูกเป็นแถว นอกจากจะปลูกเพื่อบังลมหรือบังสายตา ให้ปลูกไม้ยืนต้นทางด้านทิศตะวันตก เพื่อช่วยบังแสดงแดดที่ร้อนแรงของช่วงบ่ายจะช่วยลดความร้อนในตัวบ้าน ประหยัดค่าไฟแอร์ พัดลมไปได้มาก
ไม้ใหญ่หรือไม้ยืนต้น ไม้ประเภทนี้มีลำต้นเป็นไม้เนื้อแข็งขนาดใหญ่ มีลำต้นหลัก ตั้งตรง ต้นเดียวแล้วจึงแตกกิ่งก้านบริเวณยอด โตเต็มที่สูงเกิน 5 เมตร มีอายุยืนยาวหลายปี เช่น สน เต็ง รัง แดง สัก ประดู่ นนทรี จามจุรี มะขาม
ไม้ยืนต้น มีลำต้นแข็ง เป็นลำต้นเดี่ยว ๆ ขึ้นไปจนถึงยอด สูงใหญ่ และอายุยืน มีทั้งไม่ยืนต้นขนาดเล็ก เช่น แก้ว โมก แสงจันทร์ ยี่เข่ง เชอร์รี่ มะนาวเทศ หนามแดง คอร์เดีย ไม้ยืนต้นขนาดกลาง เช่น พิกุล ลั่นทม กุ่มบก มะกล่ำตาช้าง ชัยพฤกษ์ ราชพฤกษ์ อินทนิลบก และไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ เช่น ขนุน แคแสด ชมพูพันธุ์ทิพย์ ประดู่ สาเก ปีป (สูง 10-25 เมตร เป็นทั้งไม้ขนาดกลางถึงไม้ขนาดใหญ่) ไทร เสลา ตะแบกนา ไม้ยืนต้นใช้ปลูกเป็นร่มเงา ปลูกเป็นจุดเด่นหรือไม้ประธานในสวน มีทั้งไม้ดอก และไม้ผล บางชนิดไม่ควรปลูกใกล้ตัวบ้านหรือกำแพงมากนัก เพราะระบบรากแข็งแรง โดเร็ว อาจชอนเข้าไปยังฐานรากหรือตัวบ้าน และกำแพงจนร้าว เช่น ไทร หางนกยูงฝรั่ง หูกวาง บางชนิดมีกิ่งเปราะหักง่าย และอันตราย โดยเฉพาะเวลามีพายุเช่น ชมพูพันธุ์ทิพย์ ประดู่ ดังนั้น การปลูกต้นไม้ใหญ่เหล่านี้ต้องคำนึงถึงขนาดของมันเมื่อโตขึ้นในอนาคตด้วย
ปัจจัยที่มีผลต่อการเจริญเติบโต
ดินเป็นปัจจัยพื้นฐานที่สำคัญของการเกษตร เพราะเป็นแหล่งอาหารของพืช เป็นที่ยึดเกาะของรากพืช เพื่อยึดให้ลำต้นมั่นคงแข็งแรง รวมถึงเป็นที่เก็บน้ำ เพื่อการเจริญเติบโตของพืช
น้ำเป็นส่วนประกอบที่สำคัญของทั้งพืช น้ำช่วยละลายธาตุอาหารในดิน น้ำมีส่วนช่วยลำเลียงอาหารจากรากไปยังส่วนต่างๆของพืช และช่วยลดอุณหภูมิของพืชด้วย
อุณหภูมิ ปริมาณน้ำฝน และแสงแดด ปัจจัยดังกล่าวมีผลกระทบกับการเจริญเติบโตของพืช พืชแต่ล่ะชนิดต้องการแสงแดดในปริมาณที่แตกต่างกันไป
การดูแลไม้ยืนต้น
ก่อนอื่นเราก็ต้องนึกถึงไม้ยืนต้นนั้นให้อะไรกับเรา ให้ร่มรื่น , ให้ผลไม้ , ให้ลำต้นประกอบความสวยกับ สวนของเรา ซึ่งการดูแลเราก็จะดูแลให้ มันได้จุดมุ่งหมายตามความต้องการของเรา เมื่อเรารู้อย่างนี้แล้วเราก็จะแบ่งการ ดูแลรักษาออกไปตามนี้
การตัดแต่งกิ่ง สำหรับไม้ยืนต้น การแต่งกิ่งถือเป็นเรื่องสำคัญ บางคนนึกว่าปลูก แล้วไม่ต้อง ตัดแต่งมัน พอเวลามันขึ้นใหญ่โต กิ่งไปบดบังบ้าน เกะกะก็ไปตัด ทำให้ต้นไม้เสียทรง พอแตก มาใหม่ก็จะไม่ สวยงาม สำหรับการตัดแต่งกิ่งถ้าเป็นไม้ให้ร่มเงา เราควรตัด ให้มีทรงพุ่มโปร่ง ทรงพุ่มด้านในควรแต่งให้โปร่งเหลือแต่ เรือนยอดเอาไว้ ตัดกิ่งกระโดงออก และเวลา ตัดกิ่งพวกนี้ ก็ควรตัดให้ชิดกับลำต้นใหญ่ การตัดแต่งกิ่งพวกนี้จะช่วยให้กิ่ง หลักรับ น้ำหนักน้อยทำให้กิ่งใหญ่ ไม่ฉีกขาด จะทำให้ทิศทาง ของลมพัดโกรก เข้าบ้าน หรือถ้าจะมีการตัดกิ่งใหญ่ก็ควรเอา กำมะถันผงหรือปูนกินหมากทาบริเวณแผล ลอยตัด เพื่อไม่ให้ เชื้อราเข้าทำลาย

2.ไม้ประธาน
พรรณไม้ กลุ่มนี้สูงประมาณ 1.2-3 เมตร ถ้เป็นสวนขนาดใหญ่ พรรณไม้ มีความสูงระดับนี้จะใช้เพื่อเป็นจุดหยุดสายตา หรือมุมมองเป็นบางช่วงของสวน แต่ในสวนขนาดเล็กนี้ เราจะใช้เป็นไม้ประธานเพื่อเป็นจุดเด่น หรือจุดดึงสายตา การวางตำแหน่งแสดง
ต้นไม้ประธาน ชนิดที่ชอบแสงแดดจัด
กรรณิการ์ กาหลง กุหลาบเมาะลำเลิง แก้วเจ้าจอม ข่อยดัด คอร์เดีย จันทร์ผา ซองออฟจาไมกา ซองออฟอินเดีย ดอนญ่า ตะโก เทียนหยด ไทร ไทรด่าง ปรงญี่ปุ่น ปาล์มแชมเปญ ปาล์มมนิลา ปาล์มแว็กซ์ ปาล์สิบสองปันนา ไผ่น้ำเต้า พุดพิชญาตอ พุดสามสี โมก สนแผง สนมังกร แสงจันทร์ หลิวทอง
ต้นไม้ประธานสูงมากกว่า 1.2 เมตร ชนิดที่ชอบแสงปานกลางถึงร่ม
กระดาดขาว กระดาดดำ กล้วยด่าง ของแดง จั๋งจีน ดาหลา ไทรย้อยใบแหลม ปาล์มจีบ ปาล์มไผ่ ปาล์มพัด ไผ่ฟิลิปปินส์ โมซ้อน วาสนา สร้อยกัทลี หน้าวัวใบ หมากเขียว หมากแดง เฮลิโคเนีย

3.ไม้พุ่ม
มีความสูงประมาณ 0.3-1.20 เมตร การปลูกไม้พุ่มให้สวยนั้น มีความสูงของไม้พุ่มมากกว่าหนึ่งระดับ เพื่อให้ ลดหลั่น และ เกิดมิติทาง ด้านสูง-ต่ำ นิยมปลูกเป็นแปลงเพื่อความเป็นระเบียบสวยงาม ดูแลรักษาง่าย และ เพื่อให้เห็น เส้นและรูปทรง ที่ชัดเจน โดยการแบ่งแปลงเป็นชั้นเพื่อให้เกิดมิติทางด้านหน้า-หลัง การออกแบบ จะเริ่มจาก เขียนขอบเขตของแปลง ไม้พุ่ม จากนั้นจึงเริ่มแบ่งแปลงต่อไป ไม่ควรแบ่งแปลงให้มีขนาดเท่ากันเกินไป โดยแปลงด้านหลัง ควรมีขนาดกว้างและสูงกว่าแปลงด้านหน้า และ แปลงด้านหน้าสุด จะมีความต่ำสุด และใช้เป็นไม้คลุมดิน นิยมแบ่งให้ได้ 3 ระดับ แต่สำหรับสวนขนาดเล็กอาจแบ่งแปลงเพียง 2 ระดับ ขึ้นอยู่กับกำแหน่ง และขนาดของพื้นที่
นอกจากนี้ยังสามารถปลูกไม้ประธาน เพื่อเพิ่มมิติให้ไม้พุ่ม หรือลดระดับ ความต่างกัน ของ ความสูง ระหว่าง ไม้ยืนต้น กับ ไม้พุ่ม ได้อีกด้วย
สำหรับสวนขนาดเล็กที่ไม่สามารถปลูกเป็นแปลง แต่ต้องการรายละเอียดสูงให้ดูเป็นธรรมชาติ การวางตำแหน่ง พรรณไม้ จะวางตำแหน่งชนิดละ 1 หรือ 2 ต้น หรือมากกว่า ขึ้นอยุ่กับสภาพพื้นที่ และความต้องการในออกแบบ
ไม้พุ่มขนาดกลาง สูง 0.3-1.2 เมตร
ก้ามกุ้ง การะเกดหนู กำแพงเงิน โกสน ข้าวตอกพระร่วง เข็มเชียงใหม่ เข็มม่วง เข็มเงินอินเดีย ชบา ช้องนาง ชาฮกเกี้ยน แดงซีลอน ตรีชวา เทียนทอง นีออน บลูฮาวาย บานเช้า ใบเงิน ใบนาก ประทัดไต้หวัน ผกากรองเสียบกิ่ง ไผ่แคระด่าง พยับหมอก พลับพลึงหนู พุดซ้อน พุดตะแคง ฤาษีผสม
ต้นไม้พุ่มขนาดกลาง สูง 0.3-1.20 เมตร ชนิดที่ชอบแสงปานกลางถึงร่ม
กล้วยบัวชมพู ขาไก่ด่าง เขียวหมื่นปี คล้าแววมยุรา คล้าเสน่ห์ขุนแผน ซานาดู เดหลี เตยหอม ไผ่กวนอิม เฟินข้าหลวง มะขามเทศ่าง ลิ้นกระบือ สังกรณี สาคูด่าง สาวน้อยประแป้ง เสน่ห์จันทร์แดง หนวดปลาหมึกแคระ เหลืองคีรีบูน

4.ไม้คลุมดิน
(Ground Covering Plants)เป็น พรรณไม้ ที่อยู่ริมนอกสุดของแปลง มีความสูงน้อยกว่า 30 เซนติเมตร ปลูกเพื่อเชื่อมระดับ ความสูงของ ไม้พุ่มกับหญ้าหรือพื้นด้านหน้า และช่วยเน้นแนวขอบแปลงให้ชัดเจน สร้างความสูงของไม้พุ่มกับหญ้า หรือพื้นด้านหน้า และช่วยเน้นแนวของแปลงให้ชัดเจน สร้างความเป็น ระเบียบให้กับแปลงให้พื้นที่สวนมากขึ้น สำหรับไม้พุ่มบางชนิด โคนต้นจะทิ้งใบ ทำให้โคนต้นดูโล่ง ไม่สวยงาม การนำไม้คลุมดินมาใช้จะช่วยแก้ปัญหาส่วนนี้ได้ ในกรณีที่ไม้พุ่ม ภายในแปลงมีความสูงมาก ไม้คลุมดินก็ควรมีระดับสูงให้เหมาะสมกับไม้พุ่ม ซึ่งไม้พุ่ม บางชนิดอาจตัดให้สั้น เลี้ยงเป็นไม้คลุมดินได้ และในทางกลับกัน ไม้คลุมดินบางชนิดอาจเลี้ยงแบบปล่อยให้สูงเป็นไม้พุ่มได้เช่นเดียวกัน
กาบหอยแคลง ก้ามปูหลุด เงินไหลมา ดาดตะกั่ว ดาดทับทิม ปีกแมลงสาป เปเปอโรเมีย ผีเสื้อราตรี พรมกำมะหยี่ พลูด่าง(พลูทอง) เฟินเกล็ดหอย เฟินเงิน เฟินบอสตัน เหินใบมะขาม ระฆังทอง เศรษฐีเรือนนอก เศรษฐีก้านทอง หนวดปลาดุกแคระ กระดุมทองเลื้อย กำมะหยี่ เกล็ดแก้ว คุณนายตื่นสาย ซุ้มกระต่ายเขียว ซุ้มกระต่ายด่าง ดาห์ลเบิร์กเดซี่ ริบิ้นชาลี ไทรทอง บัวดิน บุษบาฮาวาย ผกากรองเลื้อย ผักเป็ดแดง ผักโขมแดง พิทูเนีย แพรเซี่ยงไฮ้ ฟ้าประดิษฐ์ ลิ้นมังกรแคระ
ตามบ้านเรือนและอาคารสถานที่ต่าง ๆ นั้น การปลูกต้นไม้ช่วยคลายเครียด ทำให้จิตใจแจ่มใส การจัดสวนประดับ พันธุ์ไม้ที่นำมาจัดตกแต่ง มีมากมายหลายชนิดหลายแบบ เพื่อให้การจัดสวนนั้น มีความกลมกลืนสวยงามและเหมาะสมกับสภาพพื้นที่
ดับความ สูงต่ำของต้นไม้นับว่าเป็นส่วนสำคัญอย่างหนึ่งในการจัด สวนประดับ กล่าวคือ ในสวนหย่อมหนึ่ง ๆ หรือมุมหนึ่ง จะประกอบไปด้วยต้นไม้หลัก ซึ่งจะเป็นจุดเด่นของมุมนั้น และมีต้นไม้รองเป็นส่วนประกอบอีก ซึ่งจะมีความสูงลดหลั่นกันไป ต้นไม้ประเภทหนึ่งที่จะขาดเสียมิได้ ในการจัดสวนก็คือ ต้นไม้ประเภท ไม้คลุมดินหรือ ไม้คลุมดิน
ไม้คลุมดินเป็นพืชที่มีความสูงจากพื้นดินไม่มากนัก นับตั้งแต่ผิวดินไปจนถึงสูงประมาณ 30 ซ.ม. ประโยชน์ของไม้คลุมดิน ใช้เป็นพืชรองรับไม้ประธานและไม้พุ่มใช้เพิ่มสีสันของสวน ใช้ตัดสีของต้นไม้กับสนามหญ้า หรือใช้ปลูกเป็นแปลงในรูปร่างต่าง ๆ ที่ออกแบบขึ้น เช่น รูปนาฬิกา รูปตัวอักษรต่าง ๆ เป็นต้น
ประโยชน์ของไม้คลุมดิน ก็คือ ไม้คลุมดินจะช่วยให้พื้นดินเก็บรักษาความชุ่มชื้นของน้ำได้ดีขึ้น ช่วยรักษาผิวหน้าดินไม่ให้ถูกน้ำไหลเซาะ ช่วยป้องกันการเจริญของวัชพืช และไม้คลุมดินเช่น พืชตระกูลถั่ว ยังช่วยบำรุงดินให้มีสภาพดีขึ้นด้วย
ไม้คลุมดินนั้นมีอยู่มากมายหลายชนิด ทั้งที่มีดอก และไม่มีดอก แบ่งได้เป็น 2 ประเภทคือไม้คลุมดินในร่ม และไม้คลุมดินกลางแจ้ง
ไม้คลุมดินในร่ม เป็นพืชที่ชอบแสงแดดน้อย สามารถปลูกได้ดีในสวนหย่อมบริเวณที่มีแสง-แดดส่องรำไร เช่นบริเวณใต้ชายคา ใต้ต้นไม้ใหญ่ ริมผนัง เป็นต้น ส่วนมากเป็นพืชที่มีสีใบสวยงาม ลำต้นค่อนข้างอวบน้ำ มีหลายชนิดที่สามารถปรับตัวเองให้รับแสงแดดมากได้ แต่จะมีสีและความยาวของข้อปล้องแตกต่างกันออกไปบ้าง ไม้คลุมดินที่นิยมปลูกในร่มเงา ได้แก่ ก้ามปูหลุด หนวดปลาดุกเปปเปอร์โรเมียกาบหอยแครง หัวใจม่วง อีพีเซีย เศรษฐีเรือนใน-เรือนนอก ฯลฯ
ไม้คลุมดินกลางแจ้ง เป็นพืชที่ชอบแสงแดดมากหรือแสงแดดจัด สามารถปลูกอยู่กลางแจ้งได้ดีส่วนใหญ่จะเป็นพืชที่มีดอกสวยงามและมีการนำไปใช้จัดสวนได้อย่างกว้างขวาง ประโยชน์ในด้านการตกแต่งมีมาก เช่นปลูกประดับในแปลง ปลูกในรูปร่างต่าง ๆ ขนานกับผิวดิน ปลูกประกอบกับไม้พุ่ม ฯลฯ ไม้คลุมดินกลางแจ้งที่นิยมใช้กัน ได้แก่ ผกากรองเลื้อย ฟ้าประดิษฐ์ ปอร์ทูลากาผักเป็ดสีต่าง ๆเกร็ดแก้ว บุษบาฮาวาย ไวท์ฮาวาย เวอร์บีน่า เดซี่เหลือง ฯลฯ
วิธีการปลูกไม้คลุมดิน ควรปลูกเป็นจำนวนมากหรือปลูกเป็นกลุ่มเพื่อความสวยงามดินที่ปลูกควรเป็นดินผสมอินทรียวัตถุ เช่น แกลบ ขุยมะพร้าว เปลือกมะพร้าวสับและปุ๋ยคอกเพราะรากของไม้คลุมดิน และอยู่ใต้ระดับผิวดินลงไปไม่มากนัก ถ้าปลูกในดินเหนียวแข็งพืชจะชะงักการเจริญเติบโต เพราะรากอยู่กับที่ ขยายออกไปไม่ได้ การปลูกไม้คลุมดิน โดยอาจทำเป็นร่องก็ได้ เพื่อแบ่งส่วนที่ปลูกพืชกับสนามหญ้าออกจากกัน เป็นการรักษาความชื้นและทำให้ง่ายต่อการดูแลรักษา
การดูแลรักษาไม้คลุมดิน จำเป็นต้องเอาใจใส่ดูแลรักษามากในเรื่องของการตัดแต่งกิ่งและการควบคุมขนาด เนื่องจากไม้คลุมดิน มีการเจริญเติบโตรวดเร็วมาก ต้องมีการตัดแต่งอยู่เสมอ มิฉะนั้นจะเจริญเติบโตมากจนเกินไป ทำให้มองดูรก ไม่เป็นระเบียบ ไม้คลุมดินนั้น หากยิ่งตัดแต่งมากจะมีความสวยงามมาก เพราะทำให้แตกกิ่งก้านสาขาและยอดออกมามาก ทำให้ทรงต้นแน่นเป็นระเบียบโดยเฉพาะไม้คลุมดินที่ให้ดอกจำเป็นต้องตัดดอกออก เมื่อดอกเริ่มโรย หมั่นตัดดอก และเล็มยอดจะทำให้พืชแตกยอดและออกดอกมากขึ้น หลังจากตัดแต่งกิ่งแล้วใส่ปุ๋ยสูตรเสมอ เช่น 15-15-15 หรือ 16-16-16 กรณีที่ไม้คลุมดิน ควรใส่ปุ๋ยอัตรา 1 ช้อนชา บริเวณขอบ-กระถาง อาทิตย์ละครั้ง แล้วกลบทับด้วยปุ๋ยหมักและปลูกรดน้ำให้ชุ่ม เคล็ดลับของการปลูกใน ลักษณะกระถางดินผสมจะต้องสามารถระบายน้ำได้ดี เพราะไม้กระถางชอบชื้นไม่ชอบแฉะ ไม้คลุมดินจะสดชื่นออกดอกออกผลสวยงามอยู่ตลอดไป ในลักษณะเป็นกระถางแขวนควรทำขอบที่แปลงด้วย

5. ไม้น้ำ
เป็นไม้ที่สามารถเจริญเติบโตอยู่ในน้ำได้ดี แบ่งออกเป็น
5.1 ไม้น้ำที่รากหยั่งถึงดิน เช่น กกธูป กกญี่ปุ่น บัวชนิดต่าง ๆ ทั้งบัวหลวง (ปทุมชาติ : lotus) และบัวกินสาย บัวผัน บัวเผื่อน (อุบลชาติ : water-lily)
5.2 ไม้น้ำที่รากลอยน้ำ เช่น ผักบุ้ง ผักกระเฉด ผักตบชวา จอก แหน เป็นต้น
พรรณไม้ต่าง ๆ ตามที่กล่าวมาแล้วการเลือกใช้จะต้องพิจารณาว่า พรรณไม้นั้น ๆ เป็นไม้กลางแจ้ง (outdoor plants) หรือไม้ในร่ม (indoor plants) เป็นไม้ดอก (flowering plants) หรือไม้ใบ (foliage plants) จะปลูกเป็นกอในแปลงหรือปลูกเป็นไม้กระถาง (pot plants) แล้วนำไปวางประดับตามที่ต่าง ๆ นอกจากนี้ยังมีไม้ประเภทอื่น ๆ เช่น ไม้ในตระกูลปาล์ม ไผ่ สน ซึ่งสามารถนำมาใช้ในการจัดสวนได้สวยงาม การเลือกพรรณไม้สำหรับการจัดสวนที่ถูกต้อง จะทำให้การจัด ตกแต่ง ตลอดจนการดูแลรักษาสวน ทำได้ง่าย สวนจะมีลักษณะสวยงามและอำนวยประโยชน์ในการใช้สอยให้กับเจ้าของได้อย่างดียิ่ง